Poviše taro trin decenije i Fondacija baši phravdo opštestvo tani vodećko privatno finansieri ki istorisko borba te osigurinen pes deka o 12 milionija Roma kola živinena ki Evropa isi len o ista moznostija te unapredinen sar sa o javera.
Ama taro okova berš (2024), o phravdo opštestvo ka ovel le po javer pristap, nasočibaja piri finansiribe preku edinstveno, avruni em celosno nevi institucija predvodimi taro Roma i « Romani Fondacija baši Evropa.
Kote o Open Society vetingja 100 milionija evrija baši podrška dzi ko krajo e decenijakoro, i nevi Romani Fondacija ka khedel em pare taro javera da donatorija.
Soj ttani akaja nevi Fondacija ? Hem soske akana formirinela pes ? Prvo, hari pozadina (background)
Angleder te peravel pes o Berlinsko zido ko 1989 berš, e evropakere phuvja posvetinena sine relativno tikno vnimanije e Romenge. Ama, palo peribe e zidoskoro em o posleduvalno proširibe taro EU ko istok promeninga sa adava, phrajbaja e anglutne komunističko phuvjenge tari jugoistočno Evropa-kher baši znacitelno delo e naj marginalizirime evropsko Romane zadnicenge.
O odgovor vkljucinga o prvo multinacionalno napor baši podrška e Evropakere Romenge, preku i Dekada baši uključibe e Romen, započnimo ko 2005 berš taro institucije sar soj i Svetsko banka, fondi baši razvoj taro On (United Nations) em o Open Society.
12 vlade vetingje deka ka izmislinen revolucionerna politike em ka dodeline javna (državna) sredstvija baši poshukaripe e uslovenge dzivdipaske e Romenge maškar o 2005 thaj 2015 berš.
Pale, duj značajna neuspehija poprečinge i Dekada e Romengiri. Prvo, od sar o phuvja kandidatija baši i EU tari istočno Evropa obezbedinge pumaro članstvo ki Unija, ola pobuter na osetinena pes obvrzime te sikaven usoglasenost e kriteriumencar baši manušikane thaj malcinska pravija baši članstvo, kola potkrepi ena sine i vizija baši pošukar idnina ponudimi tari adaja inicijativa.
Dujto, oo posledice tari financisko kriza ko 2008 berš, odbeležime namalibaja tari javno potrošuvačka, sakatinkerge o inicijative e Dekadakere baši o Roma, em pokraj o naj šukar namere em o zaednička naporima nekozom Šampionija Roma ko Vlade.
O krajno rezultati sine deka praktično na sine postignimo napredok ko chijbe krajo tari vkorenimi ekonomsko thaj socijalno isključenost
Namesto adava, vlošinge pes o politička uslovija basi dejstvuvanje. Taro 2008 bersh pa na akari, i evropsko politika preferlinga pes ko desno, poradi razna faktorija kola na sine len nisavi vrska e Romencar (ukljucibaja o vlijanie e politikengoro stedibaske, vlijanie taro teroristicka napadija em i migracija preku o juzna granice e Evropakere).
Sprotivno taro akava politicko pejsazi, o opurtunisticka politicarija odlucinge te ignoririnen ili koj naj losno slucaj te napadinen e Romen, em namalibaja o sanse i politika tari EU e Romenge te kerel znacitelna razlike ko nacionalno nivo.
Ko teko taro sa akava, Open Society produzinga sar naj baro privatno fanansieri e romane kauzake. prvo puti zastapimo taro amaro osnovaci o George Soros ko 1990-ta bersha.
Open Society fokusirinela sine piri podrshka ko kultiviribe e Romane liderstvoske em ucestvo, palo adava naglasibaja o klucnja puchibna sar soj tane i zastita e pravongiri, rano chavorikano razvoj, pristap dzi ko javno obrazovanie, zdrastvo em i romani kultura. Open Society promovirinela sine piro gragjansko ucestvo e Romengoro preku obezbedibe univerzitetska stipendije, praktikantija, obuke bashi zastapibe, ko isto vreme podrzibaja o inicijative taro grasrut predvodime taro Roma. Sar so vloshinela pes sine o evropskko pejsazi vloshinena pes ko palune bersha, o akcenti taro OSF bashi negujbe e neve romane rakovodstvoske ulo panda po istaknimo.
Chache, sa na dzala sine sar so sine zamislimo; Sikle tane o leksije bashi sar edinstveno zavisnost taro avruno finansiribe shaj te potikninel prekumerno zavisnost em te namalinel i odgovornost e javer zasegnato stanakiri.
Sepak, akala 3 tocke beshena zoraleste: I podrshka taro Open Society tani fundamentalno ko potiknibe e romane organizacijenge thaj o zastapibe; ko bajraribe e numeroske taro obrazovime Roma; bajraribe bashi i posvetenost thaj mashkar o megjunarodna em o nacionalna kreatorija e politikenge.
Pale, iako o nasledstvo taro Open Society tano nesporedlivo, achola kljucno o Roma te vodinen pire naporija bashi zastapibe. Ko isto vreme, o konteksti tano odobor dramaticno promenimo so hem ko korkoro samo romano zastapibe trebela ole promene. Em adava anela amen dzi ko nevi Romani Fondacija bashi Evropa.
Soj tano naj vazno, i nevi fondacija ka anel nevi em pobari skala e vizijake, strategija, ekspertiza em keribe mreza predvodimi taro Roma kola na so samo priznajnena o predizivikija kolencar soocinena pes o Roma, nego em do-gradinena amare sile em potencijali.
Akala zorale strane ukljucinena i demografija e Romengiri ki Evropa koja phujrola, osobeno ki Istocno thaj Juzno Evropa kote o naselenie tano vec ko peribe. Zaedno, 12 milionija Roma prestavinena o idna rabotnikija thaj glasacija – so naglasinela i vaznost e inicijativengiri povrzime e Romencar te na dikhen pes sar dobro otvorna troskija, nego sar javna investicije.
Isto aghar, ka iskoristina o izvondredno rekordi taro otpornost e Romengoro. Amaro narodo prezivinga o mashkar vekoskiri persekucija, a amen prezivingem o Holokaust. Avdije trpinaja aktija taro nasilstvo em kulturno potcinuvanje bizo cidibe ko nasilstvo em vooruzime konfliktija. Amare zaednice isto aghar prilagodinge pes ko zivoto skoro ki sekoja evropsko phuv, chib, kultura. I nevi fondacija isi la bashi cel te koristinel akala kvalitetija, mobiliziribaja o naj svetla antributija ki zaednica.
Em amari audasiono ambicija ka prosirinel pes em avrik taro Roma. Ka sikava reshenija bashi o bajrarkerdo nedostig e rabotno silake, pridonesibaja bashi o ekonomsko zakrepibe e Evropake em i zeleno thaj digitalno tranzicija. I Romani fondacija bashi Evropa ka promovirinel kohezija, megjusebno postovanje em solidarnost ko opshtestvo kola ovena opasno kulturno polarizirime. Ka kera buti e Romane zaednicencar za da te perava o strukture taro prerasude, korupcija em represija kola ovozmozinena eksploatacija e romane glasacenge.
I Romani Fondacija bashi Evropa nane te zameninel o postoecka lokalna inicijative, nitu te zaseninel o javera entitetija kola isi len slicna cilija. Nasti te prevzeminel i uloga e valdengiri, megjunarodna organizacijengiri, biznisengere em e Mediumengiri – sa ola tane kljucna bashi o sistemska promene.
Namesto adava, i Fondacija ka sorabotujnel sa okolencar kola spodelinena amari vizija: te postavina o temelija, ako mangena, bashi poternikani Evropa koja zalaginela pes bashi ednakvost, pravda em pravicnost sa pe dizutnenge.
Teksti pishimo taro Zeljko Jovanovic bashi OSF
O orginal artiklo ki anglikani chib shaj te chitinen le ki web strana taro OSF
About Author
More Stories
Besljum em dikhljum tari strana, so kerena amare LID(L)ERIJA !
Mickoski, « PING-PONG » politika kereja e Romencar !
Medziti: O Ustavna izmene achona prioriteti, ama e megjunarodno zaednicaja ka kera buti te dobina neve garancije